نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کاندیدای دکتری رشته ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
2 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
3 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
4 استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
5 پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور.
چکیده
شکل هیدروگراف چشمه کارستی، بازتاب مستقیم همه فرآیندهای فیزیکی است که در داخل آبخوان، جریان آب زیرزمینی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به‌ویژه شکل و روند فروکش، اطلاعات مهمی را در مورد ذخیره و ویژگی‌های هیدروژئومورفولوژیکی توده آبخوان تأمین کننده چشمه، فراهم می‌آورد. در این پژوهش، تحلیل کمّی از رفتار هیدروژئولوژیکی چشمه‌های کارستی دیمه و پیرغار در استان چهارمحال و بختیاری واقع در زون‌های مرتفع و چین‌خورده زاگرس در طول دوره آماری مشترک (از سال 1379 تا 1398) مورد تحلیل کمی قرار گرفته‌اند. این تحلیل شامل طبقه‌بندی آبخوان کارسـتی، مدل‌سازی منحنی فروکش آبدهی و تخمین حجم آب ذخیره شده در بخش اشباع و غیر‌اشباع آبخوان کارستی به روش مانجین بوده است. برآورد ضرایب فروکش جریان سریع (αf)، جریان انتقالی (αif) و جریان پایه (αb) چشمه‌ها بر اساس تحلیل 18 منحنی فروکش بدست آمده αf = 0.004، αif = 0.016 و αb = 0.042 برای چشمه دیمه و αf = 0.007، αif = 0.038 و αb = 0.125 برای چشمه پیرغار نشان داد که درجه توسعه‌یافتگی چشمه پیرغار 7 و چشمه دیمه برابر 5.5 می‌باشد؛ آنالیز نتایج سری زمانی نشان دهنده تخلیه چشمه دیمه عمدتاً تحت تأثیر شکاف‌های بهم متصل است و کمتر از سیستم مجاری تأثیر می‌پذیرد اما چشمه پیرغار دارای توسعه کارستی شدگی آبخوان بواسطه گسل‌های بزرگ تکتونیکی آزاد است و توسط مجرا‌های کارستی تخلیه می‌گردد. بالا بودن میزان جریان انتقالی چشمه پیرغار، تغذیه نقطه‌ای و سیستم مجرایی کارست منطقه را نشان می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Evaluation of the Karstification of Dimeh and Pirghar karst masses based on spring hydrograph analysis
نویسندگان [English]
- Fatemeh Geravand 1
- Seiyed Mossa Hosseini 2
- Mehran Maqsoudi 3
- Mojtaba Yamani 4
- Razyeh Lak 5
1 Physical Geography Department, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Department, Faculty of Geography, University of Tehran
3 Physical Geography Department, Faculty of Geography, University of Tehran
4 Physical Geography Department, Faculty of Geography, University of Tehran
5 Research Institute for Earth Sciences, Geological Survey of Iran
چکیده [English]
The shape of the karst spring hydrograph is a direct reflection of all the physical processes that affect the flow of underground water inside the aquifer. Especially, the shape and process of the recession curve provides important information about the storage and hydrogeomorphological characteristics of the aquifer mass supplying the spring. In this research, a quantitative analysis of the hydrogeological behavior of Dimeh and Pirghar karst springs in Chaharmahal and Bakhtiari provinces located in the high and folded zones of Zagros during the common statistical period (from 2000 to 2019) have been quantitatively analyzed. This analysis includes classification of karst aquifer, modeling of hydrograph recession curve and estimation of water volume stored in saturated and unsaturated part of karst aquifer by Mangin method. . Estimation of the coefficients of recession components of fast flow (αf), transfer flow (αif) and base flow (αb) of springs based on the analysis of 18 recession curves obtained αf = 0.004، αif = 0.016 and αb = 0.042 for Dime spring and αf = 0.007، αif = 0.038 and αb = 0.125 for Pirghar spring revealed that the degree of development of Pirghar spring is 7 and Dime spring is 5.5;The analysis of the time series results shows that the discharge of Dimeh spring is under influence of majority of open, medium-sized fissure and with smaller influence of connected conduits, but the Pirghar spring hasa a system developed karstification of the aquifer, formed by large open tectonic faults and karstic channels. The high transfer flow rate of Pirghar spring shows the point charge and channel system of the karst region.
کلیدواژه‌ها [English]
- Recession curve
- Karst aquifer classification
- Mangin method
- Chaharmahal and Bakhtiari karst springs
)