تحلیل کیفیت آب در حوضه آبریز رودخانه حله با تکنیک آماری تحلیل عاملی چندمتغیره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

رودخانه‌های حله،‏ شاپور و دالکی از مهم‌ترین رودخانه‌های استان‌های فارس و بوشهر در ایران هستند. در این پژوهش برای ارزیابی کیفیت آب رودخانه‌های حله،‏ شاپور و دالکی،‏ داده‌های پانزده پارامتر کیفیت آب در چهار فصل زمستان 1386 تا پاییز 1387 در 24 ایستگاه سازمان حفاظت محیط زیست با روش تحلیل عاملی چندمتغیره تحلیل شدند. مقادیر ویژه به دست آمده از تجزیه پارامترهای ارزیابی شده به عوامل اصلی نشان داد پنج عامل اول حدود 83 درصد تغییرات بین ایستگاه‌ها را توجیه می‌کنند. پارامترهای هدایت الکتریکی،‏ سختی کل،‏ استرانسیم،‏ درصد اشباع اکسیژن محلول،‏ درجه حرارت آب و نیترات مربوط به عامل اول با 26.167 درصد واریانس؛ آهن،‏ منگنز و کدورت مربوط به عامل دوم با 16.133 درصد واریانس؛ و سزیم و لیتیم مربوط به عامل سوم با 15.276 درصد واریانس؛ مهم‌ترین پارامترهای اثرگذار بر تغییرات کیفیت آب به ‌دست آمدند. شاخص ترکیبی محاسبه ‌شده و نتیجه رتبه‌بندی ایستگاه‌ها نشان دادایستگاه‌های تنگ چوگان،‏ سرخون و چشمه ساسان بهترین کیفیت و ایستگاه‌های شکستیان،‏ بنه جابری و درگاهی که تحت تأثیر سازندهای تبخیری،‏ گنبدهای نمکی،‏ چشمه‌های شور،‏ فعالیت‌های کشاورزی و چشمه‌های گوگردی هستند،‏ بدترین کیفیت را دارند. نتایج نشان داد که تکنیک تحلیل عاملی می‌تواند به‌عنوان یک روش مناسب برای تعیین مهم‌ترین پارامترهای تأثیرگذار و هم‌چنین رتبه‌بندی کیفیت آب در ایستگاه‌های پایش استفاده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of water quality in Helleh river basin using multivariate factor analysis

نویسندگان [English]

  • saeede ramezani
  • seyed hossein hashemi
چکیده [English]

Helleh, Shapur and Dalaki Rivers are the most important rivers in Fars and Bushehr provinces of Iran. In this study, water quality data of Helleh, Shapur and Dalaki Rivers includes 15 parameters at 24 stations in a seasonal base during the years 2007-2008 were analyzed by Multivariate Factor Analysis technique. The obtained eigenvalues from analysis of evaluated parameters to the main factors showed that the first five factors explain about 83% of variation between the stations. The most important parameters were found electrical conductivity, total hardness, Strontium, dissolved oxygen saturation percent, water temperature, and nitrate regarding to the first factor with 26.167% of the total variance. The second group was included total Iron, Manganese and turbidity related to the second factor with 16.133% of the total variance. Finally, Cesium and Lithium pertained to the third factor explained 15.276% of the total variance. The results of calculating the composite water quality index and ranking the stations showed that the water quality of the stations Tange Chogan, Sarkhon and Cheshmeh Sasan had the best quality and the stations Shekastian, Banejaberi and Dargahi, which are under the influence of evaporitic formations, salt domes, salt springs, and agricultural activities, had the worst water quality. The results showed that the Factor Analysis technique can properly use for finding the most influential parameters and ranking water quality of monitoring stations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water quality
  • Factor analysis
  • Water quality ranking
  • Composite index