بررسی روند تغییرات بلند مدت متغیر‌های کیفیت آب رودخانه چهل‌چای (استان گلستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

آگاهی از وضع کیفی آب و تغییرات زمانی آن در مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این پژوهش به ارزیابی روند تغییرات بلند‌مدت کیفیت آب رودخانه چهل‌چای استان گلستان می‌پردازد. برای انجام پژوهش،‏ از داده‌های ثبت شده کیفیت آب در ایستگاه هیدرومتری لزوره واقع در خروجی آبخیز چهل‌چای از سال 1355 تا 1387 استفاده شده است. دوازده متغیر کیفی آب جهت تجزیه و تحلیل انتخاب شد. برای بررسی روند متغیر‌ها از روش‌های آماری ناپارامتریک (آزمون من-کندال و کندال فصلی) استفاده شد. نتایج نشان داد که،‏ هفت متغیر (سدیم،‏ کلرید،‏ SAR،‏ سولفات،‏ پتاسیم،‏ EC و TDS)‎ روند افزایشی معنادار دارند،‏ چهار متغیر بدون روند هستند و تنها یک متغیر (بیکربنات) روند کاهشی معناداری دارد. روند افزایشی متغیر‌ها و تنزل کیفیت آب رودخانه چهل‌چای را می‌توان ناشی از عواملی نظیر تغییر کاربری اراضی،‏ فرسایش خاک،‏ و ورود زائدات ناشی از فعالیت‌های انسانی به رودخانه دانست. مطالعه تغییرات کاربری در آبخیز چهل‌چای در چهار دهه گذشته نیز حاکی از تبدیل 2537 هکتار از مناطق جنگلی به اراضی کشاورزی است. همسو بودن روند تغییرات کاربری اراضی با تغییرات داده‌های کیفیت آب موید تأثیرات احتمالی آن بر خصوصیات کیفی آب است. نتایج این پژوهش،‏ نیاز مبرم به اقدامات مدیریتی برای کنترل منابع آلاینده در این آبخیز را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Long-term trend analysis of water quality variables for the Chehelchay River (Golestan province)

نویسندگان [English]

  • Arash Zare Garizi
  • Amir Sadoddin
  • Vahed Sheikh
  • Abdosalman Salman
چکیده [English]

Information on water quality and its temporal variations is necessary for sustainable water management. The focus of this research is identification of the long-term trends of water quality for the Chehelchay River, Golestan province. The data sets of twelve water quality variables recorded at the Lazoore river gauge station (located in the outlet of the Chehelchay watershed) during the period of 1976-2008 were analyzed. Non-parametric statistical methods (Mann-Kendall and seasonal Kendall tests) were employed for trend detection. The results indicated that, seven variables (sodium, chloride, SAR, sulfate, potassium, EC and TDS) demonstrate statistically significant increasing trend, four variables show no significant trend, and only one variable (bicarbonate) has a decreasing trend. Increasing trend of variables and thus river water quality deterioration could be attributed to factors such as land-use change, soil erosion and human wastes. Our study on land use changes, occurred in the Chehelchay watershed during the period of the study, showed that 2537 hectares of forested areas has been converted to croplands. Agreement between land-use change and water quality trends supports the hypothesis that land-use change is one of the most important factors causing deteriorating trends in the river water quality. This research reveals an urgent need for implementation of necessary management actions in the Chehelchay watershed to control pollution sources and protect river water quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Long
  • term trend
  • Water quality
  • Seasonal Kendall and Chehelchay River
  • Mann
  • Kendall