پژوهش آب ایران

پژوهش آب ایران

طراحی آبیاری سطحی نواری و تعیین متغیرها با استفاده از بهینه‌سازی چندهدفه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
2 دانشگاه شهرکرد دانشکده کشاورزی عضو هیات علمی گروه مهندسی آب
3 دانشیار گروه فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان
4 استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
https://dx.doi.org/10.22034/IWRJ.2024.14742.2595
چکیده
طراحی سامانه‌‌های آبیاری سطحی نواری یا براساس روابط تجربی مندرج در منابع یا براساس نتایج شبیه‌سازی در مدل‌های مختلف انجام می‌شود که در این روش‌ها امکان بررسی تأثیر همۀ متغیرهای طراحی بر شاخص‌های مختلف آبیاری وجود ندارد. طراحی براساس کمینه‌سازی حجم آب ورودی به همراه بیشینه‌سازی شاخص‌هایی چون راندمان کاربرد، یکنواختی توزیع و کفایت آبیاری رویکرد نوینی است که ازطریق بهینه‌سازی چندهدفه می‌تواند بهترین نتایج را ارائه دهد. بهترین انتخاب برای متغیرهای طراحی، شامل: طول، عرض، شیب نوار، دبی آب ورودی و زمان قطع جریان آب در یک مزرعه با هدف دستیابی به شاخص‌های بهینه را می‌توان از این روش به‌دست آورد. در این تحقیق با اندازه‌گیری پیشروی آب در قطعات نمونه در مزرعه‌ای به مساحت 180 هکتار با کشت گندم در غرب اصفهان و شبیه‌سازی حرکت آب در نوارهای آبیاری، ضرایب نفوذ خاک به‌دست آمد. براین‌اساس برای عمق خالص آبیاری 75 میلی‌متر و ضریب زبری 15/0 تعداد 56700 رویداد آبیاری نواری انتهابسته با نرم‌افزار WinSRFR 5.1 شبیه‌سازی شد. در بین نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از روش بهینه‌سازی چندهدفه، تابع هدف مقیدشده، با هدف کمینه‌سازی حجم آب ورودی و راندمان کاربرد بالاتر از 90 درصد، یکنواختی توزیع و کفایت آبیاری بیشتر از 8/0، تعداد 515 گزینۀ بهینه برای طراحی نوار آبیاری تعیین شد و در بین آن‌ها جبهۀ اول پارتو، برای طراحی بهینۀ نوار آبیاری در این مزرعه و مزارع مشابه ارائه شد. نتایج نشان می‌دهند حجم آب ورودی در گزینه‌های بهینه‌‌سازی‌شده بین 8/712 تا 3/757 و در مزرعه بین 462 تا 1588 مترمکعب در هکتار است که مقادیر اندازه‌گیری‌شده تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای با مقادیر بهینه دارد. از روش ارائه‌شده در این تحقیق می‌توان به‌عنوان یک راهکار جدید برای طراحی سامانۀ آبیاری سطحی نواری و افزایش بهره‌وری آب در کشاورزی استفاده کرد.
کلیدواژه‌ها

دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 53
تابستان 1403
تابستان 1403
صفحه 15-23

  • تاریخ دریافت 21 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش 28 خرداد 1403