بررسی تغییرات ماهانه نیترات در آب زیرزمینی دشت شهرکرد و پهنه بندی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

آلودگی منابع آب زیـرزمینی به نیترات در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مسایل زیست محیطی محسـوب می‌شود. در چند دهه اخیر،‏ مصرف کودهای نیتروژن‌دار بدون توجه به تأثیر آنها بر خصوصیات خاک و محیط زیست گسترش غیر قابل انکاری داشته است. نیترات مانند سطوح کلوییدهای خاک دارای بار منفی بوده و به راحتی توسط آب باران به منابع آب سطحی و به خصوص زیرزمینی وارد می‌شود. در این تحقیق با هدف بررسی گسترش آلاینده نیترات توسط سیستم اطلاعات جغرافیایی،‏ از 10 چاه مورد بهره‌برداری در طول 12 ماه سال (تیر 1386 تا خرداد1387) 120 نمونه‌برداری به صورت ماهانه انجام شده و غلظت نیترات نمونه‌ها اندازه‌گیری و در کل دشت پهنه بندی و تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهد که بخش‌های میانی دشت در مقایسه با شمال و جنوب،‏ از غلظت نیترات پایین‌تری برخوردارند و تغییرات کمتری را در طول فصول مختلف سال را می‌توان مشاهده کرد. فصل تابستان بیشترین غلظت نیترات را به دلیل برداشت زیاد و برگشت آن و فعالیت‌های کشاورزی دارد. در پاییز و زمستان،‏ مجموع غلظت نیترات رو به کاهش می‌رود و بجز آبان و اسفندماه که میانگین حدود 24 میلی‌گرم در لیتر دارد،‏ میانگین بقیه موارد بین 21 تا 23 میلی‌گرم در لیتر متغیر است. بیشترین غلظت نیترات در بخش هایی از جنوب دشت است که در دو ماه از حد استاندارد 50 میلی‌گرم در لیتر نیز بیشتر است. نتایج همچنین حلالیت بالای نیترات و در ادامه شسته شدن آن در اثر آبیاری و نیز نقش فعالیت‌های کشاورزی در عدم تأمین سلامت آب را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Variation of nitrate contamination in Shahrekord aquifer and its mapping using GIS

نویسندگان [English]

  • Reza Lalehzari
  • Sayyed-Hassan Tabatabaei
  • Nabiollah yarali
چکیده [English]

At present nitrate contamination of groundwater is a significant problem. In the past decades, nitrogen fertilizers have been widely used without considering negative impacts on the soil and ecology. The nitrate easily reaches the surface and subsurface water. The objective of this study was to investigate nitrate contaminant distribution using Geographical Information System (GIS). Accordingly, 10 observation wells were selected out of 500 operational wells and water sample collected during (12 months) of July 2007 to June 2008. In total, 120 water samples were analyzed for nitrate concentration. The results show that nitrate concentration in the central parts of the plain is lower than northern and southern parts and did not change during the year. The most contaminated region of the aquifer is located in the southern part where it is contaminated by the urban wastewater wells in the vicinity of the aquifer. In the summer, the nitrate concentration is increased due to high agricultural activities and consumption of nitrogen fertilizers. The results indicate that the nitrate leachs during irrigation and so it affects the water quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahrekord plain
  • Groundwater
  • Mapping
  • Nitrate