نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مختار میران‌زاده
• علیرضا مامن‌پوش

چکیده

تقریباً دو سوم آب مورد نیاز حوضه آبریز زاینده‌رود که بالغ بر3500 میلیون مترمکعب می‌باشد از منابع آب زیرزمینی،‏ خصوصاً چاه‌ها،‏ تأمین شده و عمدتاً برای آبیاری مصرف می‌شود. به علت خشکسالی‌های اخیر و کاهش آورد رودخانه زاینده‌رود تقاضای آب زیرزمینی افزایش یافته و این امر باعث افت شدید سطح آب زیرزمینی در اغلب دشت‌های این حوضه شده است. تحلیل آمار و اطلاعات هواشناسی و هم‌چنین چاهک های مشاهده‌ای نشان می‌دهد که روند افت سطح آب هم چنان ادامه دارد. این وضعیت پیامدهایی منفی در برداشته که رشد و توسعه این استان را با مشکل روبرو کرده است. بنابراین باید هر چه سریع‌تر برداشت آب زیرزمینی را کاهش ولی بهره‌وری از آن را افزایش داد. یکی از موضوعاتی که در بهره‌وری آب زیرزمینی مطرح است برآورد میزان برداشت ماهانه آب زیرزمینی در محدوده شبکه‌های آبیاری می‌باشد. در این تحقیق،‏ با استفاده از آمار و اطلاعات موجود چاه‌های مورد بهره‌برداری،‏ اطلاعات تکمیلی اخذ شده از بهره‌برداران و نرم‌افزار ILWIS،‏ نقشه‌های مورد نیاز ترسیم شده-اند. با استفاده از این نقشه‌ها و انطباق آنها،‏ آمار تخلیه سالانه چاه‌های دشت‌ها تبدیل به آمار تخلیه ماهانه درمحدوده شبکه‌های آبیاری مدرن شد و در نهایت میزان آب زیرزمینی مصرفی ماهانه و سالانه در هر هکتار در محدوده ناخالص شبکه‌های آبیاری راست نکوآباد،‏ چپ نکوآباد،‏ راست آبشار،‏ چپ آبشار،‏ مهیار – جرقویه،‏ برخوار و متوسط کل شبکه بدست آمد. میزان آب مصرفی سالانه به ازای یک هکتار در سال زراعی82 – 1381 در هر کدام از شبکه‌های فوق به ترتیب برابر15011،‏ 7014،‏ 11509،‏ 4952،‏ 1444،‏ 2662 و 5302 متر مکعب برآورد شد. این مقادیر ممکن است درسال‌های مختلف با توجه به شرایط اقلیمی،‏ الگوی کشت و عوامل دیگر،‏ تغییر کند،‏ ولی برآورد اولیه و مقایسه آنها می‌تواند گامی موثر در جهت افزایش بهره‌وری آب در این حوضه که در حال حاضر دچار بحران آب است باشد.

کلیدواژه‌ها

• شبکه آبیاری
• زاینده‌رود
• حوضه آبریز
• آب زیرزمینی

عنوان مقاله [English]

Estimation of monthly abstracted groundwater rate in Zayandehrud irrigation main network

نویسندگان [English]

• Mokhtar Miranzadeh
• Alireza Mamanpoush

چکیده [English]

Almost two-third of demand water of Zayandehrud basin, which is equal to 3500 million cubic meters, is supplied by groundwater, especially by wells. This water is used mainly for irrigation. Because of recent droughts and consequent decreased discharge of Zayandehrud, demand for groundwater has increased, leading to a sharp decline of groundwater levels in most of plains of the basin. Statistical analysis of meteorological data and pizometric wells shows a downward trend of drawdown of water table continues. This situation has created difficulties for developments of province Isfahan. So, it is urged to both decrease groundwater abstraction, and increase water productivity. To reach this objective, it would be useful to estimate the monthly abstracted groundwater in the irrigation networks. In this research, the necessary maps were prepared by using data collected from wells, questionnaires addressing the farmers, and Ilwis software. These maps once were superimposed, served to convert the annual abstracted well discharge in plaines to monthly abstracted discharge in the main irrigation networks. Finally, the gross rate of annual and monthly consumed water per hectare was obtained for irrigation networks of right bank of Nekoabad, left bank of Nekoabad, right bank of Abshar, left bank of Abshar, Mahyar-Jarghooyeh, Borkhar and of average of total networks. The rate of annual consumed water per hectare during agricultural year (Oct. 2003 to Oct. 2004) estimated for the mentioned networks were: 15011, 7014, 11509, 4952, 1444, 2662 and 5302 m3, respectively. These values may vary following climatic conditions, crop pattern and other parameters. Meanwhile their initial estimations and their comparison can help to improve water productivity in this basin.

کلیدواژه‌ها [English]

• Irrigation network
• Productivity
• Groundwater
• Zayandehrud basin